Dirk Geldof laat ons kijken naar de snelle demografische veranderingen in steden als Antwerpen en Gent, die majority-minority-steden worden: steden waar de meerderheid van de inwoners een migratieachtergrond heeft. Hij doet ons stilstaan bij de uitdagingen voor scholen en in de klas, zoals groeiende diversiteit in de diversiteit, meertalige realiteiten, levensbeschouwelijke diversiteit, ...

dr. Dirk Geldof is docent aan de Universiteit Antwerpen en diverse hogescholen en auteur van meerdere publicaties rond diversiteit.

In this lecture Abdullah Sahin explores the relationship between pedagogy and the formation of religious identities within Islamic education in the modern world.

dr. Abdullah Sahin is Professor at the Religions and Educational Research Unit at Warwick University, UK. He has conducted research on religious identity formation among British Muslim youth and worked on educational strategies to address the impact of religious extremism within Muslim minority and majority contexts.

Leslie Francis has recently completed an empirical project exploring young peoples attitudes towards religious diversity with specific reference to discussing muslim pupils towards religious diversity.

dr. Leslie Francis is Professor of Religions and Education and Director of the Religions and Educational Research Unit at Warwick University, UK. His research in religious education has been shaped by creative links with practical and empirical theology and with the individual differences approach to psychology.

In deze sessie komen twee scholen aan het woord die elk een specifiek taalbeleid voeren. Het GO! Unesco Atheneum Koekelberg is een Nederlandstalige school met een bijzonder divers publiek. In deze sessie laten we je kennismaken met de uitdagingen die de school, door de Brusselse schoolcontext, ervaart op het vlak van taalvaardigheid en studiemotivatie bij voornamelijk anderstalige leerlingen. Een aantal good practices worden toegelicht: uitgebreide taalprofielen van instromende leerlingen op basis van verschillende taaltoetsen en het gebruik ervan door het lerarenteam, evaluatiematerialen, co-teaching, acties op verschillende niveaus om de lees- en studiemotivatie van leerlingen te verhogen, ...

In de Sint-Salvatorbasisschool wordt er sinds een aantal jaar een andere richting gegeven aan het talenbeleid. Waar vroeger ingezet werd op het ‘taalbadmodel’ (enkel focus op Nederlands) staat nu het ‘transfermodel’ (verbinding thuistaal-schooltaal) centraal. Er wordt binnen de didactische werking gezocht naar aansluiting tussen de schooltaal en de thuistaal. Een heel belangrijk concept zijn de meertalige taalattitudes. De kinderen leren hoe ze zich positief kunnen gedragen binnen een meertalige context. Als het ware ‘goede manieren’ om in een meertalige maatschappij met elkaar om te gaan. Tijdens deze sessie wordt het verhaal gebracht over hoe de school deze attitudes bedacht, ontwikkelde en gebruikt in haar werking.

Serge Algoet, directeur GO! Unesco Atheneum Koekelberg
Anne-Katrin Geenens, coördinator bovenbouw + lerares Nederlands 3de graad, Unesco Atheneum Koekelberg
Karolien Vertriest, GOK-coördinator + lerares taal- en leeratelier 1ste graad, Unesco Atheneum Koekelberg
Tamara Sinia, directeur Sint-Salvatorbasisschool Gent

Het Stedelijk Lyceum Lange Beeldekens ligt in het hartje van Antwerpen, diversiteit is dus de realiteit. 80 nationaliteiten leren hier samen te leven en te leren. Individuele leertrajecten bieden iedere leerling de kans om extra uitdagingen aan te gaan of mogelijke achterstanden weg te werken. De school gelooft in een goede mix van klassiek lesgeven en actieve werkvormen in een leer-krachtige omgeving. Beleidsmatig betekent dit investeren in een gestructureerde organisatie met oog voor teamgeest en flexibiliteit.

Hedwige Lefeber, directeur Stedelijk Lyceum Lange Beeldekens

Katholiek Onderwijs Vlaanderen werkte een visie op de katholieke dialoogschool in het katholiek onderwijs uit. We laten twee scholen aan het woord die dit concept concreet in hun school vormgeven.

In deze sessie brengen we twee good practices van communitywerking. Eerst wordt de Buffalocup voorgesteld, een project dat kadert in de communitywerking van KAA Gent. De Buffalocup gaat dit jaar voor de derde keer door, met klassen uit verschillende basisscholen van de wijk Nieuw Gent. Er wordt gewerkt rond gezondheidspromotie, creativiteit, maatschappelijk engagement, sport, fairplay en respect. De Buffalocup is een organisatie van de vzw Voetbal in de stad, de communitywerking van KAA Gent, in nauwe samenwerking met de Pro League, Brede School Nieuw Gent, de deelnemende lagere scholen van Nieuw Gent, Arteveldehogeschool, Hogeschool Gent, Universiteit Gent, het wijkgezondheidscentrum, Extra-Time (OCMW) en het Buurtwerk Nieuw Gent (Dienst Ontmoeten en Verbinden). De focus van het project is bruggen slaan tussen leerkrachten, leerlingen van de verschillende scholen en hun ouders, die meestal wonen in de wijk Nieuw Gent. De sessie inspireert iedere leerkracht, schooldirecteur en lerarenopleider die begaan is met het inzetten van elk talent van kinderen en jongeren, met als resultaat het overbruggen van diversiteit en het bouwen van een brug tussen scholen, leerkrachten, wijk, lerarenopleiding en voetbalploeg.

Daarna leggen docenten uit de vakgroep Nederlands van de opleiding Bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs van de Arteveldehogeschool uit hoe zij met hun derdejaarsstudenten projecten uitvoeren in de grootstedelijke context in Gent: een diversiteit aan culturen, moedertalen en achtergronden. Komen o.a. aan bod: voorlezen aan huis, samenleesgroepen, OKAN-onderwijs en samen inburgeren. De docenten bieden ook inspiratie en een overzicht van materialen om zélf met leerlingen uit het secundair onderwijs de grootstedelijke context te ontdekken.

Pierre Van der Veken, stafmedewerker vzw Voetbal in de stad
Daan Jossels, vakgroepvoorzitter en docent Nederlands en docent communicatieve vorming, bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs, Arteveldehogeschool
An Van Uytvanck, docent Nederlands, bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs, Arteveldehogeschool
Ilse Strobbe, docent Nederlands en communicatieve vorming, bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs, Arteveldehogeschool

Onderzoek wijst uit dat een goede samenwerking tussen ouders en school de onderwijsloopbaan van het kind gunstig beïnvloedt. Vanuit die wetenschap startte de stad Gent in februari 2015 het brugfigurenproject om de ouderparticipatie binnen het secundair onderwijs te verhogen. Tijdens deze sessie wordt het algemeen kader van dit project en de evolutie ervan geschetst en worden good practices gedeeld. We sluiten af met een panelgesprek bestaande uit de directies van de scholen die deelnemen aan het project.

Samira Wymeersch, coördinator Team Ouderbetrokkenheid Onderwijscentrum Gent
Pieter Dejonghe, brugfiguur en Maudlin Coussens, brugfiguur
Directieleden van KTA Mobi, Provinciale Middenschool en Freinet Middenschool

Als toekomstig leraar is het belangrijk om te leren omgaan met een diversiteit aan maatschappelijke noden en uitdagingen in diverse sociale en culturele contexten. Het gaat over omgaan met kwetsbare jongeren, met jongeren die een andere taal spreken of in een andere cultuur opgroeien. Het maatschappelijk engagement (Community Service Learning) neemt in de lerarenopleiding een belangrijke plaats in. Onder andere onder de vorm van een doelgroepenstage binnen een tutorproject. Tutorprojecten waarmee de opleiding samenwerkt zijn prioritair gericht op begeleiding van leerlingen uit kansarme of kwetsbare gezinnen, met een verhoogd risico op problematische schoolloopbanen die behoefte hebben aan rolmodellen. De leerlingen die begeleid worden zitten meestal in het 6de leerjaar of in de eerste (of tweede) graad van het secundair onderwijs. Terwijl de tutors (studenten) met de tutees (leerlingen) werken, leren zij op een actieve manier met diversiteit omgaan. Het versterkt de toekomstige leraar in zijn burgerzin terwijl het ook een onmiddellijke meerwaarde creëert voor onze maatschappij. De tutor volbrengt zijn stage steeds in partnerschap met de ouders, de school en/of een andere partnerorganisatie zoals bijvoorbeeld Kompanjon VZW te Gent die studie- en opvoedingsondersteuning aan huis aanbiedt. Het merendeel van de gezinnen die ondersteuning krijgen via deze organisatie behoren tot een etnisch culturele minderheid.

Evelien Goethals, verantwoordelijke tutorprojecten Bachelor in het onderwijs: secundair onderwijs, Arteveldehogeschool
Hanna Bouman, coach Kompanjon vzw

De afgelopen jaren gaf vzw Motief verschillende vormingen aan leerkrachten, hulpverleners en jeugdwerkers rond het positief omgaan met moslimjongeren in de context van de maatschappelijke debatten rond radicalisering. De inhoud van deze vormingen werd ook samengebracht in een boek dat een handleiding wil vormen voor eerstelijnswerkers die rond het thema concreet aan de slag willen. Het handboek bevat niet alleen theoretische inzichten, maar ook praktische tools en heel wat casussen. In deze workshop vertrekken we vanuit een tweetal casussen, gaan we na hoe je er als leerkracht spontaan zelf mee zou omgaan en geven we aan hoe de handleiding kan helpen om je eigen aanpak bij te schaven en geblokkeerde situaties kan doorbreken.

Jonas Slaats, medewerker Motief vzw en Kif Kif vzw

De overstap van het middelbaar onderwijs naar het hoger onderwijs is voor velen een grote stap. Secundaire scholen doen heel wat inspanningen om hun laatstejaarsleerlingen te informeren over het hogeronderwijslandschap. Toch blijven heel wat kwetsbare jongeren, o.a. leerlingen met een migratieachtergrond, met de vraag zitten hoe het leven op de hogeschool of universiteit er nu écht aan toe gaat en twijfelen ze soms of ze wel in staat zijn om hogere studies aan te vatten.

De Universiteit Gent (beleidscel diversiteit en gender) heeft het project rolmodellenwerking in het leven geroepen om de instroom en de doorstroom van o.a. jongeren met een migratieachtergrond in het hoger onderwijs te bevorderen. Via de rolmodellenwerking worden deze jongeren in contact gebracht met studenten-rolmodellen. Het is voor deze jongeren makkelijker om in gesprek te gaan met generatiegenoten over hun vele vragen en twijfels dan met medewerkers van onderwijsinstellingen.

Sünbül Karakaya, medewerker Diversiteit, Universiteit Gent

Hoe maak je als leerkracht het verschil? Hoe zorg je ervoor dat je met leerlingen en hun ouders in dialoog kan gaan vanuit respect? In deze sessie zoomen we in op het TOPOI-model. Dit model voor interculturele communicatie biedt vijf ingangspoorten waarmee je misverstanden in de communicatie kan analyseren én interveniëren: Taal, Ordening, Personen, Organisatie en Inzet. Deze ervaringsgerichte sessie boordevol praktijkverhalen maakt het model voor jou tot een leidraad in al je gesprekken. Communicatie vandaag de dag ís immers interculturele communicatie!

Fanny Matheusen, trainer bij Goesthing, gastdocente bachelor-na-bachelor Intercultureel management (Thomas More hogeschool) en postgraduaat Intercultureel werken en coachen (Arteveldehogeschool)

De ontmoeting tussen verschillende culturen en levensbeschouwingen is vandaag de dag heel fascinerend, maar ook soms beangstigend. Vanuit deze complexiteit die zich soms moeilijk laat objectiveren worden we als opvoeder/ leraar/vormingswerker/maatschappelijke werker op onze subjectiviteit aangesproken om betekenis te geven aan een fenomeen dat op ons afkomt. Hierbij vormen de jongeren de meest kwetsbare doelgroep binnen deze huidige context. Radicale ideeën op zich hoeven niet problematisch te zijn. Problematisch wordt het als jongeren een groeiende bereidheid ontwikkelen om - geïnspireerd door filosofische, religieuze, politieke of ideologische opvattingen - erg ingrijpende veranderingen in de samenleving na te streven.

Tijdens deze sessie komen volgende thema’s aan bod:

• Wat is radicalisering?
• Deradicaliseren vs depolariseren
• Jongeren en veerkracht, weerbaarheid en spankracht?
• Welke rol speelt de islam in de radicaliseringsprocessen?
• Waar ligt de grens tussen puberaal en radicaal gedrag?
• Hoe ontstaan irrationele gedachten/ideeën bij jongeren en welke rol speelt het onderwijs hierin?
• Wat betekent psychisch lijden/welzijn in verschillende wereldbeelden? (spiritualiteit en wetenschap)

Mohammed Ben Haddou, algemeen coördinator Moslim Advies Punt (MAP)

Dialogische communicatie speelt een belangrijke rol in het bereiken van de doelstellingen van interreligieus leren. Deze stelling wordt in de literatuur over religieuze vorming algemeen erkend. Toch wordt er binnen de religieuze vorming op scholen nauwelijks aandacht besteed aan het leren dialogisch te communiceren met andersgelovigen. Ook is er weinig onderzoek naar gedaan. Om in deze leemte te voorzien onderzocht San Van Eersel de toepassing van dialoog door leraren in hun interactie met leerlingen. Centraal in het onderzoek staat de vraag hoe leraren door middel van dialoog het beter begrijpen van leerlingen van verschillende religies kunnen bevorderen. In de zoektocht naar een antwoord op deze vraag werd er ingezoomd op de verbale interactie tussen leraar en leerlingen. Meer concreet werd er met dit onderzoek in kaart gebracht welke verbale interactiewijzen het beter begrijpen bij leerlingen bevorderen en welke verbale interactiewijzen dit nalaten, of zelfs belemmeren. Dit heeft geleid tot een overzicht van meer en minder dialoog bevorderende verbale interactiewijzen. Het praktisch nut hiervan is dat door de toepassing van dialoog bevorderende interactiewijzen in de eigen communicatie met leerlingen, leraren naar verwachting beter in staat zijn om aan de doelen van interreligieus leren tegemoet te komen.

San Van Eersel, hoofddocent lerarenopleidingen AVO en opleidingen Theologie & Levensbeschouwing hogeschool Windesheim