When a flower doesn’t bloom, you fix the environment in which it grows, not the flower (Den Heijer, 2005). Hoe kan een krachtige leeromgeving in de klas tegemoetkomen aan de specifieke onderwijsbehoeften van elke leerling en de ondersteuningsbehoeften van onderwijsprofessionals? Er is op dit moment een groeiende aandacht en discussie wat betreft cognitief sterke leerlingen en hun noden in het huidige Vlaamse onderwijssysteem. Onderwijsprofessionals geven aan dat er meer aandacht besteed moet worden aan deze “vergeten” groep leerlingen en geven aan dat cognitief sterke leerlingen op dit moment onvoldoende onderwijsaanbod op maat krijgen (Peuteman, 2019) Ook de Vlaamse regering erkende deze nood en keurde in april 2019 een resolutie goed waardoor er de komende jaren meer aandacht moet gaan naar de begeleiding van cognitief sterke leerlingen (Resolutie betreffende de detectie, ondersteuning en begeleiding van zeer makkelijk lerende en (uitzonderlijk) hoogbegaafde leerlingen, 2019).

Ondanks het onderschrijven van dit probleem door onderwijsprofessionals, verliezen zij zich dikwijls in het ontwikkelwerk van verschillende individuele trajecten voor cognitief sterke leerlingen die nood hebben aan meer uitdaging met daarnaast het voorzien van redelijke aanpassingen voor leerlingen met andere specifieke onderwijsbehoeften (Meirsschaut, Monsecour & Wilssens, 2015), waardoor de focus op deze eerste groep verloren kan gaan. Binnen de brede basiszorg van het zorgcontinuüm (Pameijer & et all., 2018) wordt er geïnvesteerd in een krachtige leeromgeving waarin stimuleren, remediëren, dispenseren en compenseren (Meirsschaut, Monsecour & Wilssens, 2013) geïmplementeerd zijn, maar wat met een versneld leertempo en een leerhonger naar verdieping en verrijking?

De geringe professionaliseringstrajecten die op dit moment rond cognitief sterke leerlingen georganiseerd worden, zijn echter vaak weinig duurzaam en niet handelingsgericht (Pameijer & et all., 2018). Deze trajecten vertrekken vaak vanuit het (stereotiepe) beeld van een leerling die hoogbegaafd is en dreigen zo vast te lopen in een heel éénduidige invulling van de noden van deze leerlingen. Bovendien zijn er meer cognitief sterke leerlingen binnen een klascontext aanwezig dan men zou verwachten (Peuteman, 2019). De centrale onderzoeksvraag van dit exploratieve onderzoek luidt: “Hoe kunnen we een krachtige leeromgeving vormgeven in de klas voor cognitief sterke leerlingen?”

We willen deze krachtige leeromgeving op een handelingsgerichte (Pameijer & et all., 2018) manier realiseren:

  • Door de onderwijsprofessionals bewust te maken van het belang van een krachtige leeromgeving in de klas ( met focus op de binnenklasdifferentiatie), als een eerste stap naar ondersteuning van cognitief sterke leerlingen samen met het omgaan met de specifieke onderwijsbehoeften van elke leerling;
  • Door in te spelen op de specifieke ondersteuningsbehoeften van leerkrachten in functie van cognitief sterke leerlingen door hun ondersteuningsnoden te concretiseren;
  • Door tools aan te reiken aan de onderwijsprofessionals om in te spelen op de specifieke ondersteuningsbehoeften;
  • Door cognitief sterke leerlingen sterker te maken in het formuleren van hun specifieke onderwijsbehoeften binnen de klascontext.

De kracht van dit project ligt in het in kaart brengen van de behoeften van leerkrachten en leerlingen zodat er een krachtige leeromgeving kan ontwikkeld worden die inspeelt op het ontwikkelen van uitdagend onderwijs waarin de specifieke onderwijsbehoeften van de cognitief sterke leerling én de ondersteuningsbehoeften van de leerkracht centraal staan. Daarbij wordt enerzijds ingespeeld op het versterken van de brede basiszorg voor de cognitief sterke leerlingen en anderzijds op het verruimen van de kijk op de brede basiszorg, inclusief het versterken van de binnenklasdifferentiatie. Het is een project waar niet alleen de stem van de leerkracht aan bod komt, maar ook de stem van de cognitief sterke leerlingen wordt gehoord. De recente maatschappelijke discussies duiden erop dat er nog veel kansen liggen om het onderwijs voor cognitief sterke leerlingen verder vorm te geven (Peuteman, 2019). Het is daarom belangrijk dat de Arteveldehogeschool, als grote speler in het Vlaamse onderwijslandschap, mee aan de kar trekt en een echte pioniersrol opneemt in de ontwikkeling van pedagogisch- didactische handvatten voor onderwijsprofessionals in hun werk met cognitief sterke leerlingen. Dit ligt in de lijn van het project Talent dat mede door de Arteveldehogeschool ondersteund wordt als valorisatiepartner.

Goesting in een vorming? Welkom op onze verschillende initiatieven

Onderzoeksrealisaties en -publicaties

Blogpost

Krachtige leeromgevingen creëren voor cognitief sterke leerlingen.

pdf 3

Inspiratiebundel

Een krachtige leeromgeving voor cognitief sterke leerlingen.

Dag van de wetenschap 28 november 2021.

Maak kennis met het team

Samenwerken met ons?

Vraag onderzoek op maat aan

We helpen je graag met het formuleren van je onderzoeksvraag en -aanpak.