De eerstelijnszorg: een academische werkplaats als antwoord

Academische werkplaats als antwoord op uitdagingen

Vanaf augustus 2022 onderzochten we of een academische werkplaats een antwoord kan bieden op de geformuleerde uitdagingen. Het antwoord lijkt positief, maar een aantal rand- en procesvoorwaarden zijn in acht te nemen. Zo blijkt er behoorlijk wat variatie te zijn in hoe academische werkplaatsen vandaag in Vlaanderen vorm krijgen. Welke deze zijn, kan je binnenkort nalezen in een rapport.

Er is een eerste voortraject doorlopen met ELZ Scheldekracht. 

Een samen uitgewerkt en uitgevoerd traject doelgerichte zorg ligt ondertussen achter ons. Hierbij is gestreefd naar kennisoverdracht, gelijkwaardigheid en empowerment van de betrokken deelnemers. Momenteel zoeken we uit hoe we ons kunnen organiseren om te komen tot een duurzame academische werkplaats. 

Uitdagingen in de eerstelijnszorg

Dat de eerstelijnszorg de toekomst is, blijkt uit het gevoerde nationale en internationale beleid. De eerstelijnszorg en haar actoren staan evenwel voor heel wat uitdagingen:  

• demografische shifts zoals de vergrijzing, de verzilvering, de vergroening;
• stijging in chronische aandoeningen; 
• opmars van het voorkomen van meerdere aandoeningen bij één persoon (multimorbiditeit);
• wetenschappelijke en technologische vooruitgang en de impact daarvan op de betaalbaarheid van de gezondheidszorg;
• globalisering en sociaal-culturele ontwikkelingen;
• existentiële vragen;
• sociaal-economische vraagstukken.

Realisaties in de eerstelijnszorg

Deze lijst wordt steeds langer maar er is al een koers uitgezet. Volgende realisaties bieden een antwoord op de noden binnen de eerstelijnszorg:

• geïntegreerde zorgorganisatie;
• inzetten op verhogen van zorggeletterdheid;
• ondersteunen en versterken van zelfvermogen en informele zorg;
• de persoon met een zorg- en ondersteuningsvraag (PZON) centraal zetten;
• doelgerichte zorg; 
• ondersteunen van zelfmanagement; 
• interdisciplinair samenwerken. 

Het is nu kwestie om de handvatten mee vorm te geven of waar deze er nog niet zijn te ontwikkelen.  Is een academische werkplaats eerstelijnszorg (AWEL) het antwoord op de noden? 

360-gradenscan van huidige situatie eerstelijnszorg

In een 360-gradenscan brachten we van september 2021 tot en met juli 2022 de huidige situatie in kaart. We bevroegen externe stakeholders en hanteerden hierbij een trechtermethode. Zowel top-down als bottum-up signalen namen we op van federale, Vlaamse actoren tot provinciale, bovenlokale tot lokale organisaties en zorgverleners. 

We vroegen hun wat hun noden zijn op vlak van onderwijs, onderzoek, beleid en hoe hieraan tegemoetgekomen kan worden. Tal van uitdagingen kwamen aan het licht, zowel op vlak van de praktijk, maar ook op vlak van onderwijs en levenslang leren. ​Een tipje van de sluier: 

• de organisatie van de eerste lijn en eerstelijnszones 
• doelgroep van de eerste lijn (levensloop)
• aantrekkelijkheid van de eerste lijn 
• uitdagingen voor geïntegreerde en integrale zorg
• samenwerking in de eerste lijn
• huidige organisatie en financiering van 'zorg' staan oplossingen in de weg
• ook aandacht voor ziektepreventie en gezondheidsbevordering
• projectmoeheid en te weinig concreet resultaat van lopende projecten
• onderwijs en levenslang leren 
• onderzoek en cocreatie
• signaalfunctie

Van juli tot augustus 2022 liep een membercheck van de resultaten bij de respondenten. De eindgebruikers, de persoon met een zorg en ondersteuningsnood, kregen hun stem via de onderzoeksagenda van de Academie voor de Eerste Lijn.

Futureproof onderzoek met impact, daar gaan we voor!

Wil je alvast meer weten over ons huidige aanbod?  Arteveldehogeschool is medeoprichter van de Academie voor de Eerste Lijn en promotor van de onderzoeksafdelingen 'behoefteanalyse', 'doelgerichte zorg' en betrokken in 'interdisciplinair samenwerken' en 'het onderwijs werkpakket'.