Leerling en leraar, samen zorgen voor leerkracht?

Zelfgestuurd leren wordt door verschillende studies naar voor geschoven als een van de belangrijkste sleutelcompetenties die jongeren moeten ontwikkelen in een snel veranderende wereld die hen aanstuurt tot levenslang leren ( Duurzaam Onderwijs, 2019).

"Zelfgestuurd leren houdt in dat leerlingen zelfstandig en met zin voor verantwoordelijkheid de sturing van de leerprocessen in handen nemen; dat wil zeggen zelfstandig beslissingen nemen in verband met de leerdoelen, de leeractiviteiten en de zelfbeoordeling" (VLOR, 2003, p. 8). 

Zelfgestuurd leren toegepast in schoolpraktijken zou leiden tot een verhoogd succes in probleemoplossend denken, academisch presteren, intrinsieke motivatie en taakmotivatie bij de leerlingen. Ook naast de onderwijssetting zorgen zelfregulerende vaardigheden ervoor dat leerlingen gesterkt worden om om te gaan met de uitdagingen van de steeds veranderende maatschappij (Bandura, 2006; Cleary & Zimmerman, 2004).

Vanuit het werkveld en de literatuur is er de nood naar praktijkgericht onderzoek met als doel het werkveld te ondersteunen in het vormgeven van zelfgestuurd leren in de onderwijspraktijk. De reviewstudie van Kostons, Donker & Opdenakker (2014) bevestigt dat leerkrachten en scholen nood hebben aan hoe ze zelfgestuurd leren in de klas en school kunnen toepassen. De meeste onderzoeken blijven abstract en de vertaling van de theorie naar de praktijk is geen evidentie voor veel scholen. 

Het onderzoeksrapport beschrijft het exploratief onderzoek naar zelfgestuurd leren in een innovatieve leeromgeving. Het bundelt de onderzoeksresultaten van een meervoudige gevalsstudie bestaande uit drie schoolcases binnen één scholengroep (twee cases in een secundaire school en een case in een lagere school).

Dit onderzoeksrapport heeft als doel:

• leerkrachten en scholen handvatten te geven hoe ze zelfgestuurd leren kunnen realiseren in een innovatieve leeromgeving (onderzoeksvraag 1)
• en aan welke randvoorwaarden (op leerkracht-, klas- en schoolniveau) voldaan moet worden (onderzoeksvraag 2).

De onderzoeksvragen werden beantwoord aan de hand van observaties, semi-gestructureerde interviews en een focusgroep. Het rapport sluit af met aanbevelingen voor leerkrachten, schoolleiders en schoolbesturen en het beleid. 

Lees hieronder het onderzoeksrapport met aanbevelingen voor leerkrachten, schoolbesturen en beleid. Je vindt er ook de beleidssamenvatting en aanbevelingen van het onderzoeksrapport in een apart te raadplegen document.