Tinkeraars zijn geen makers, ontwerpers, techneuten, of kunstenaars. Ze zijn een gezonde mix van de vier, die plezier halen uit herstellen, uitvinden, upcyclen en remixen. Ze gooien oude toestellen open om te achterhalen hoe iets werkt, zien een gigantische berg mogelijkheden als ze in een kringloopwinkel snuisteren en zijn vooral niet vies om een techniek die ze misschien nog niet onder de knie hebben te overmeesteren. Het zijn geen vakmensen, maar hobbyisten met een nieuwsgierige neus voor de wereld rondom ons en handen die jeuken om aan de slag te gaan. Eigenlijk zijn we allemaal een beetje tinkeraars. Als mens zijn we nieuwsgierige en benieuwde wezens, die de wereld rondom ons verkennen door dingen vast te nemen, te verplaatsen, aan te passen, uit te proberen of verbeteren.
“Think with your hands and explore your creativity.”
Met dit motto wordt sinds 2009 in de Tinkering Studio van het wetenschapsmuseum Exploratorium in San Francisco een focus gelegd op dat leren met je handen. Bezoekers gaan er aan de slag met knikkerbanen, eenvoudige stroomkringen of windturbines. Tinkering wordt zo een methode om bezoekers actief aan het werk te zetten, hen zelfstandig te laten onderzoeken en zo samen ‘out of the box’ te leren denken.
Die speelse manier van ontdekkend leren en onderzoeken begint ook binnen het onderwijs langzaam maar zeker een opmars te maken. Wie er al mee aan de slag gaat, kan de voordelen zo oplijsten: de leerlingen doen actief aan onderzoekend leren, gaan op een spontane manier met elkaar in dialoog én voelen hun eigenaarschap aangesproken. Als leerkracht maak je voor jezelf de tijd om de leerlingen gerichter te gaan observeren en kan je je laten verrassen door hun ideeën en misschien nog onontgonnen talenten.
Nog een voordeel: het materiaal dat je hiervoor gebruikt is vaak eenvoudig, goedkoop of werd afgedankt door collega’s of familieleden. Wie een tinkeractiviteit bijwoont, ziet wellicht deelnemers grote vellen karton aan elkaar tapen, met ijzerdraad stukken stof aan knuffelberen naaien of een speelgoedrobot openbreken met een hamer.
Tinkeractiviteiten zijn dan ook per definitie hands-on: deelnemers worden uitgenodigd om aan de slag te gaan en te spelen met materialen en constructies. De activiteiten komen rommelig, speels en gek over en lokken interactie en inventiviteit uit. Niet alles loopt zoals gepland: er is geen algemeen bepaald specifiek doel en het lijkt soms vanuit ‘de buik’ te komen. Een stevige portie zelfredzaamheid en ondernemerschap is tinkeraars dan ook niet vreemd.
Tijdens het Make.Think.Tinkering-onderzoek gingen de onderzoekers aan de slag gegaan met 12 leerkrachten uit 6 scholen om de methodiek te toetsen aan het Vlaamse onderwijsveld. Na een coachingstraject op de campus van de hogeschool, zetten de leerkrachten eigen projecten en activiteiten op poten. Hun ervaringen werden getoetst aan de hand van gestructureerde interviews. De verwerking van de interviews werd getoetst aan literatuur en de eigen experimenten van de onderzoekers.
Als eindresultaat werd een website met tips, bevindingen en pedagogisch-didactische achtergrondinfo opgeleverd.