Jongeren en fake news: Nieuwsbarometer meet nieuwsgebruik en -wijsheid
Hoe gaan jongeren om met fake news? Arteveldehogeschool voert daarover jaarlijks een grootschalige studie uit. De Nieuwsbarometer brengt het nieuwsgebruik en de nieuwswijsheid van Vlaamse tieners en jongeren van 12 tot 26 jaar in kaart. De bedoeling is om elke twee jaar met een geüpdatete versie te komen en zo over langere periode het nieuwsgebruik van jongeren weer te geven. Het doel van de Nieuwsbarometer is dan ook een vinger aan de pols houden rond jongeren en nieuws, met expliciete aandacht voor desinformatie.
Expertise over fake news
Fake news is een van de sterkst uitgebouwde expertises binnen het expertisenetwerk Communicatie, Media en Design. In dit derde fakenewstraject willen we verder bouwen op de eerdere onderzoeksprojecten rond jongeren en fake news.
Eerdere projecten over jongeren en fake news
Deze figuur geeft een visuele voorstelling van alle onderzoeken. Een overzicht inclusief onderzoeksrapporten en ontwikkelde tools kan je via www.arteveldehogeschool.be/nieuwsbarometer terugvinden.
Data uit 2018 gaven aan dat jongeren moeilijk fake news herkennen (Deprez et al., 2018). Ze vertrouwen veelal op hun eigen persoonlijke logica, achtergrondkennis of intuïtie om de juistheid van een verhaal in te schatten.
Intussen zijn we echter drie jaar verder, jaren waarin de nieuwsecologie sterk veranderde én ook fake news zelf nog meer wijdverspreid raakte. Tijdens de coronapandemie circuleerde er heel wat desinformatie. Het onderzoek ‘Nieuws in coronatijd’ (Anrys et al., 2020) maakte duidelijk dat fake news zeker op sociale media geen randfenomeen is. Maar liefst vier op de vijf respondenten zag één van de nepnieuwsverhalen in de survey al eens eerder.
Nieuwsbarometer: drie onderzoeksdoelstellingen
1. Monitoren
De opstart van deze Nieuwsbarometer als terugkomend grootschalig onderzoek naar nieuwsgebruik en -wijsheid bij Vlaamse jongeren tussen 12 en 26, met specifieke aandacht voor nepnieuws en desinformatie.
2. Sensibiliseren rond desinformatie
Op basis van de onderzoeksresultaten verder inzetten op initiatieven die desinformatie kaderen en onder de aandacht brengen, inclusief nepnieuws en AI-gemanipuleerde desinformatie, zoals deepfakes.
- We werken momenteel aan een workshop rond synthetische media en deepfakes. Daarnaast worden ook bestaande tools blijvend geactualiseerd, zoals de EDUbox Nepnieuws en de babbelbox ‘Is’t Waar?!’ met nepnieuwsverhalen (beide resultaten uit vorige onderzoeksfases).
- Tot slot omvat dit ook het bijdragen aan ad hoc projecten die focussen op nieuwsgebruik en -wijsheid van jongeren. Doorheen de jaren heeft Arteveldehogeschool een gewaardeerde kennis opgebouwd rond jongeren en (nep)nieuws, waardoor er regelmatig vragen komen om als expert kennis te delen.
3. Uitvoeren van impactstudie
We willen de verschillende initiatieven rond het verhogen van nieuwswijsheid waarbij Arteveldehogeschool betrokken is ook evalueren om de impact ervan te bepalen.
Onderzoeksrealisaties en -publicaties
Lesmateriaal bij vragenlijst 2022
We voorzien extra lesmateriaal, zodat leerkrachten de survey kunnen integreren in een lesblok van 50 minuten rond het thema nieuws en nepnieuws. Deze presentatie geeft onder meer de juiste antwoorden van nepnieuwstest.
Onderzoeksrapport
Nieuwsbarometer 2022.
De Nieuwsbarometer brengt het nieuwsgebruik en de nieuwswijsheid van Vlaamse tieners en jongeren van 12 tot 26 jaar in kaart.
Lesmateriaal bij vragenlijst 2023
We voorzien extra lesmateriaal, zodat leerkrachten de survey kunnen integreren in een lesblok van 50 minuten rond het thema nieuws en nepnieuws. Deze presentatie geeft onder meer de juiste antwoorden van nepnieuwstest.
Maak kennis met het team
Samenwerken met ons?
Vraag onderzoek op maat aan
We helpen je graag met het formuleren van je onderzoeksvraag en -aanpak.