@Your Service: van aanbodgestuurd naar vraaggestuurd organiseren in de sector ondersteuning van personen met een beperking

Via design research ontwikkelen we binnen dit PWO-project een concrete tool als steun voor medewerkers en leidinggevenden, om het vraaggestuurd werken in hun organisaties te bevorderen. Dit PWO-onderzoek draagt ertoe bij dat organisaties in staat zijn om de huidige maatschappelijke evoluties te volgen en flexibel genoeg om te gaan met de continue nood aan aanpassing.

Onderzoeksthema: Toekomstbestendige eerstelijnszorg; Samen werkt

Interessegebied: Gezondheid en Zorg

Looptijd: 1/09/2017 - 31/08/2019

Financieringsvorm: PWO

Sinds 1 januari 2017 worden voorzieningen voor personen met een beperking niet langer rechtstreeks betoelaagd maar ontvangen personen met een beperking zelf een budget naargelang hun ondersteuningsbehoefte. Deze maatregel gaat uit van het idee dat mensen met een beperking volwaardig deel uitmaken van de samenleving en zelf het best geplaatst zijn om vorm te geven aan hun leven en te bepalen welke zorg en ondersteuning ze daarbij nodig hebben. (meer informatie: bekijk deze webpagina van het VAPH)

Deze omwenteling betekent niet enkel voor de cliënten, maar ook voor de bestaande organisaties een grote verandering in visie en handelen. Persoonlijke financiering fungeert immers als een hefboom voor de omschakeling van een aanbods- naar een vraaggestuurde werking van die organisaties. Hoe kunnen organisaties deze transitie maken? Wat kan hen hierbij ondersteunen? Dit werd onderzocht en ontwikkeld aan de hand van design research in het projectonderzoek @Your Service.

Vraaggestuurd werken kent geen éénvormige definitie. Het is als het ware een containerbegrip. We gingen aan de slag met het verkennen van dit begrip in literatuur en in gesprek met de sector. Via heel wat focusgroepen met leidinggevenden en medewerkers in organisaties werd vraaggestuurd werken verduidelijkt. We kwamen ertoe dat er drie dimensies verbonden zijn aan vraaggestuurd werken in organisaties:

Methodische aanpak: werkwijze en aanpak om tussen begeleider/ organisatie en cliënt/netwerk tot afstemming van vraag en aanbod te komen
Organisatieontwikkeling: vraaggerichtheid als leidend principe bij aanbods- en organisatieontwikkeling
Marktgericht werken: inspelen op trends in markt- behoeften, profilering t.a.v. ander spelers, toekomststrategieën

Naar aanleiding van deze bevindingen werd een instrument ontwikkeld dat organisaties helpt om tot een eigen omschrijving en prioriteitsbepaling te komen i.v.m. vraaggestuurd werken. De 3 dimensies (methode, organisatie, markt) zijn hierin verwerkt. We noemen dit het ZIP-instrument: zelfinschatting & prioriteitsbepaling.

Om aan de slag te gaan met de vraagsturing in een organisatie, is het van belang om een duidelijk beeld te hebben van hoe vraagsturing ervaren wordt en hoe de verschillende betrokkenen (medewerkers, leidinggevenden en cliënten) in de organisatie dit willen zien evolueren.

Een organisatie die interesse heeft om de mate van vraaggestuurd werken onder de loep te nemen, kan dit aan de hand van het ZIP-proces.

Samen met een procesbegeleider wordt er in de organisatie en kerngroep van medewerkers en leidinggevenden samengesteld. De kerngroep maakt keuzes en volgt het proces op de voet. Het proces bestaat uit 4 stappen:

Kennismaking met en plannen van het proces binnen de organisatie
Bevraging aan de hand van het ZIP-instrument: hoe werken we nu vraaggestuurd binnen onze organisatie
Zelfinschatting: bespreking van de gegevens uit de ZIP-bevraging
Prioriteitsbepaling en verbeterideeën: waar willen we naartoe? Wat willen we bereiken in de organisatie m.b.t. vraaggestuurd werken?

Er is een ZIP-instrument ontwikkeld voor medewerkers en leidinggevenden in organisaties. Dit instrument bevraagt 10 domeinen en heeft zowel aandacht voor de huidige werking (zelfinschatting) als voor de toekomst (prioriteitsbepaling).

Daarnaast is er ook een vragenlijst voor cliënten waarbij gepeild wordt naar hun ervaring inzake vraagsturing in de organisatie.