Taalontwikkelend lesgeven

Taalontwikkelend onderwijs is een manier van lesgeven waarin elke docent– ook de niet-taaldocent -  nadrukkelijk een rol speelt in het stimuleren en begeleiden van het proces van taalontwikkeling van studenten. Hierbij geeft hij veel aandacht aan structuur, biedt hij taalsteun en organiseert hij interactie – zelfs in grote groepen.

Alle exemplaren van het eerste didactische pakket zijn uitgeput. Hieronder vind je links naar de filmpjes en kan je het didactisch materiaal downloaden.

Na de ontwikkeling van het didactisch pakket ‘Taalontwikkelend lesgeven. Hoe doe je dat?’ voor het kleuter-, lager en secundair onderwijs (zie boven) maakten de Arteveldehogeschool samen met Odisee en met steun van de Orde van den Prince de vertaalslag naar het hoger onderwijs.

Om tot authentiek beeldmateriaal te komen, die de didactiek van taalontwikkelend lesgeven in beeld brengt, ging Arteveldehogeschool aan de slag om docenten te vormen. In 2013-2014  werden vier vakdocenten verpleegkunde gedurende één semester gecoacht om taalontwikkelend les te geven. De coaching werd opgenomen door een taalcoach en een TOL-expert.

De ervaringen opgedaan in het vormingstraject werden samen met een theoretisch kader in een didactisch pakket gegoten. Het pakket 'Taalontwikkelend lesgeven in het hoger onderwijs: hoe doe je dat?' is uitgegeven door Academia Press en bevat:

• Een leidraad met toelichting bij basisprincipes en handige technieken 
• Instructiefilmpjes waarin docenten deze basisprincipes demonstreren (bekijk de filmpjes hieronder)
  • Filmpje uit de opleiding Verpleegkunde (met basisprincipes als ondertiteling)
  • Filmpje uit de opleiding Bedrijfsmanagement (met basisprincipes als ondertiteling)
  • Van elk filmpje zijn twee versies: een versie waarin de basisprincipes als kernwoorden verschijnen als ondertitel en een filmpje zonder. Elk filmpje bevat naast het lesfragment ook een interview met de docent. het eerste filmpje komt uit de opleiding Bachelor Verpleegkunde en is een hoorcollege voor een groot auditorium. Het tweede filmpje komt uit de opleiding Bacherlor Bedrijfsmanagement en is een werkcollege in een klaslokaal.  
• Drie kijkwijzers om zelf of met collega’s aan de slag te gaan
  • Een kijkwijzer 
  • Een checklist richtlijnen 
  • Een kort stappenplan Writing to Learn 

Taal speelt een belangrijke rol in studiesucces. Volgens professor Lieve De Wachter (KU Leuven) is het “een noodzakelijke (maar niet de enige) voorwaarde voor studiesucces” (De Wachter & Heeren, 2013). Onderzoek van Arteveldehogeschool (Vrijders & Spittaels, 2011) bevestigt dat. Het onderzoek vergelijkt de slaagkansen van de eerstejaarsstudent in het eerste semester met de score op de taaltest. Onderstaande grafiek geeft de resultaten weer.

Studenten die niet de helft van de studiepunten verwerven bevinden zich hoofdzakelijk in categorieën D (slecht) en C (slecht tot matig). Naarmate het taalniveau toeneemt B (matig tot goed) en A (goed), behalen de studenten ook meer studiepunten.

Taal is cruciaal voor studiesucces en kan zowel als een hefboom als een drempel gezien worden. Daarom kiest Arteveldehogeschool voor een taalbeleid dat niet enkel inzet op screening en begeleiding van studenten maar evenzeer op professionalisering tot taalbewuste docenten, zoals gevisualiseerd in de figuur hieronder.

De figuur stelt een kompas voor dat de instelling en de opleidingen gebruiken als basis om hun taalbeleid vorm te geven. Het bevat de vier actiedomeinen: screening, remediëring, professionalisering en preventie. De oranje delen representeren de vier actoren: studenten, taalcoaches, docenten en beleidsmakers. In het midden staan de vier vaardigheden van de taal. We zetten niet alleen in op schrijven en spreken, maar ook op lezen en luisteren. Tot slot worden niet alleen Nederlandstalige maar ook Engelstalige initiatieven op het getouw gezet, van taalbeleid naar talenbeleid dus.

Het pakket 'Taalontwikkelend lesgeven in het hoger onderwijs: hoe doe je dat?' is ook te verkrijgen bij Academia Press.  Met vragen kan je terecht bij Pieterjan Bonne, verantwoordelijke taalbeleid van de dienst studieadvies.