Schrijven en Lezen motiverend Aanpakken op Maat van jonge tieners (SLAM)

Naar een gecombineerde lees- en schrijfdidactiek

Strategisch en goed verschillende soorten teksten kunnen schrijven en lezen zijn essentiële vaardigheden in het onderwijs en de 21ste-eeuwse samenleving. Verschillende onderzoeken (PIRLS 2016, PISA 2018, Peiling Nederlands Basisonderwijs 2018) tonen aan dat niet alle Vlaamse leerlingen voor lezen en schrijven de beoogde normen halen. 

De vernieuwde leesdidactiek vindt stilaan haar weg in het onderwijs maar er is ook nood aan een krachtige schrijfdidactiek. Aangezien lezen en schrijven complementair zijn, is het zinvol zijn om die twee vaardigheden ook gecombineerd aan bod te laten komen en in te oefenen.

Ondersteuningsnoden leerkrachten

Leraren zetten nog te weinig in op betekenisvolle onderwijsactiviteiten waarbij lezen en schrijven hand in hand gaan, zowel tijdens de lessen Nederlands als bij andere leergebieden. Het ontbreekt hen hierbij aan handelingsvertrouwen en aan de nodige competenties om zelf betekenisvolle taken te ontwerpen voor hun doelgroep. Door een degelijke didactische aanpak worden leerlingen beter in lezen en schrijven en wordt de kans groter dat ze doelen bereiken van andere leergebieden waarin ze hun lees- en schrijfvaardigheid toepassen.

Tool voor leerkrachten om lees- en schrijftaken te ontwerpen

Dit onderzoek wil nagaan wat leerkrachten nodig hebben om zélf dergelijke motiverende lees-en schrijftaken te ontwerpen voor jonge tieners (ca. 10 tot 14 jaar) in de 3de graad van het basisonderwijs en de 1ste graad van het secundair onderwijs.

We gaan na hoe lees- en schrijfdidactiek elkaar kunnen versterken. Via een netwerk- en bronnenanalyse onderzoeken we welke evidentie hierover bestaat. We brengen in kaart welke onderzoekers, organisaties en scholen hiermee bezig zijn. Daarbij kijken we ook naar Ierland, waar de NCCA (National Council for Curriculum and Assessment) met succes een nieuw curriculum voor taal in de basisschool implementeerde.  

Het onderzoeksproject bestaat uit drie onderdelen: 

• We onderzoeken in vier scholen wat leerkrachten (3de graad lager onderwijs en 1ste graad secundair onderwijs) meer houvast kan bieden om zelf motiverende lees- en schrijftaken te ontwerpen. 
• Door een methodologische mix van reflectief ervaringsleren en eductional designresearch komen we tot een concreet voorstel dat leraren ondersteunt in de vorm van een tool of professionaliseringsaanbod.
• Ten derde gaan we via een scholenoverstijgend focusgroepgesprek na wat motiverende lees- en schrijftaken betekenen voor de overgang van basisonderwijs naar secundair onderwijs.

Samen met scholen

Om een duidelijk beeld te krijgen van de ondersteuningsnoden van leraren, gaan we samen met leraren aan de slag in vier verschillende scholen waarvan 2 lagere scholen en 2 secundaire scholen.

Scholen die willen inzetten op betere lees- en schrijftaken en samen met ons willen uitzoeken wat leraren nodig hebben om zelf motiverende, didactisch verantwoorde lees- en schrijftaken te ontwerpen, kunnen zich kandidaat stellen als partnerschool.

Met elk van de vier geselecteerde scholen zullen we een traject van enkele maanden uitstippelen. Als experts taaldidactiek bieden wij input en ondersteuning bij de concrete uitwerking van lees- en schrijftaken die passen in de leerlijn van die periode voor die specifieke klassen.

De deelnemende leraren van die vier scholen verbeteren zo  hun didactische inzichten en vaardigheden op basis van wetenschappelijk onderzoek.

Uit hun twijfels en uit de drempels die ze ervaren, leren wij bij over de specifieke noden van leraren. Op basis daarvan ontwikkelen we een tool die leraren meer houvast biedt bij het ontwerpen van motiverende lees- en schrijftaken.