Reuse: een herbruikbare verpakking hervullen op een verkoopspunt
29/11/2023
Herbruikbare verpakkingen vormen een belangrijk onderdeel in de nieuwe wetgeving die de EU over circulaire verpakkingen aan het voorbereiden is. In mijn eerste blogpost vertelde ik dat er volgens de Ellen MacArthur Foundation vier modellen zijn in herbruikbare verpakkingen en wat de voordelen en uitdagingen zijn, in mijn tweede blogpost ging het over het model ‘Refill at home’. In deze blogpost heb ik het over ‘Refill on the go’, waarbij de consument een hervulbare verpakking op een verkoopspunt hervult.
Hoe werkt het?
De producent brengt één verpakking op de markt en voorziet bulkverkoop of een hervulstation in de winkel.
Hij biedt deze samen op dezelfde verkoopsplaats aan. De eerste aankoop van de consument is meestal een merkgebonden hervulbare verpakking die al gevuld is. In andere gevallen gaat het over een eigen verpakking of herbruikbare standaardverpakking die hij voor de eerste keer vult. Voor de tweede aankoop neemt hij deze verpakking terug mee naar het hervulpunt, meestal in de winkel en hervult deze vanuit een bulkcontainer of hervulstation. De bediening ervan kan ook door het winkelpersoneel gebeuren.
Soms worden lege lichtgewichtverpakkingen aangeboden bij het bulkaanbod, maar er is pas sprake van een herbruikbare verpakking als deze effectief meerdere cycli gebruikt wordt.
Toepassingen
Eigenlijk doen we dit model al jaren, zonder we het echt beseffen. Brandstof voor onze grasmachine hervullen we in een standaardverpakking in het verkoopspunt: het tankstation. Ook de herbruikbare groenten- en fruitzakjes die enkele jaren geleden de plastic zakjes vervingen zijn eigenlijk een hervulbare standaardverpakking.
Uiteraard kenden onze voorouders niets anders dan bulk en herbruikbare verpakkingen. Ondertussen zijn ze helemaal terug. Wie onlangs in Frankrijk ging shoppen zag waarschijnlijk al de meterslange rekken met bulkaanbod. Een recente wetgeving voorziet immers dat supermarkten binnenkort een belangrijk deel herbruikbare verpakkingen moeten aanbieden. Ze lijken hierin voorloper van de Europese wetgeving die er aankomt.
Een interessante tendens is dat we een standaard drankfles op verschillende hervulpunten kunnen hervullen ‘on the go’: op het werk, op de school, in de kantine… Ook Coca-Cola kondigde onlangs een refillstation aan.
Tenslotte experimenteerden brands zoals Ecover al jaren met refillstations voor hun producten in winkels. Met hun allernieuwste refillstation die ‘closed fill’ door de dop vult en via sensoren in de hervulbare fles vermijdt dat je verkeerd kan afvullen, maken ze alvast komaf met de grootste problemen die de gebruiker ervaarde.
Wat zijn de mogelijke voordelen?
1. Minder materiaalverbruik en minder afval
In dit model heeft de consument maar één herbruikbare verpakking, er is geen navulverpakking. Hierdoor is er minder materiaalgebruik en dus minder afval en milieu-impact. Bij elke hervulling vermijd je dat een andere verpakking geproduceerd wordt.
2. Gepersonaliseerde hoeveelheid
In de meeste gevallen kan de consument zelf de hoeveelheid aangekocht product bepalen. Dit kan zorgen voor minder verspilling en is dus een groot voordeel in duurzaamheid, ongeacht welke verpakking ook gebruikt wordt.
3. Kost
Omdat het product in een grote bulkverpakking zit, kan het product goedkoper aangeboden worden. Dat is echter niet altijd zo.
4. Brand loyalty
Bij hervulbare merkverpakkingen heeft de consument heeft een ‘ambassadeur’ van het product staan.
5. Betere functionaliteit van de herbruikbare verpakking
De functionaliteit van de hervulbare verpakking kan uitgebreid worden met zaken die bij een single-use-verpakking economisch niet rendabel zijn of niet positief naar milieu-impact. Voorbeelden zijn gebruiksgemak, betere spuit-, giet of doseermogelijkheid, veiligheidssluiting… Soms kunnen we de herbruikbare verpakking eigenlijk meer zien als een gebruiksvoorwerp.
6. Personalisering
De hervulbare verpakking kan een persoonlijk item zijn en ook naar eigen wens gepersonaliseerd worden. Je ziet dit bijvoorbeeld bij hervulbare drinkflessen waarin een waaier van keuzes bestaan en kan gepersonaliseerd worden met een eigen gekozen foto, logo of naam.
Indien er verschillende varianten van een product naast elkaar in bulk aangeboden worden, kan de consument ook een eigen mix maken naar smaak zodat ook het product gepersonaliseerd wordt, bijvoorbeeld een eigen muesli-, granola- of vruchtensapmix.
7. Marketing
Je mag naar de consument uitpakken dat een verpakking duurzamer is, indien het effectief zo is. Je kan er als producent een duurzamer engagement mee tonen en een reputatie opbouwen, waardoor milieubewuste consumenten voor jouw producten kiezen.
8. Beperkte logistieke keten
In vergelijking met andere herbruikbare verpakkingen heeft dit model als voordeel dat er geen extra logistieke keten is voor de producent. De levensloop van de verpakking stopt bij de consument. De producent is niet verantwoordelijk voor extra reiniging, inspectie en transport, zoals bij retourneerbare verpakkingen. Aan de andere kant vraagt een hervulstation ook logistiek en onderhoud.
Wat zijn de voorwaarden en uitdagingen?
1. Gebruik van single-use-verpakkingen bij bulk
Omdat niet iedereen een herbruikbare verpakking bij heeft, worden er bij het bulkaanbod veelal single-use-verpakkingen aangeboden zoals zakjes en potjes. Als je steeds opnieuw een single-use-verpakking gebruikt, dan heb je uiteraard het voordeel van de herbruikbare verpakking niet. We kunnen dit misverstand aanpakken door een goede communicatie te voorzien.
2. De hervulbare verpakking moet een aantal cycli benut worden
Indien de hervulbare verpakking onvoldoende cycli gebruikt wordt, kan de milieu-impact zelfs nog groter zijn dan het gebruik van de klassieke single-use-verpakkingen. Dit komt omdat herbruikbare verpakkingen meestal robuuster en zwaarder zijn om een groot aantal cycli dienst te doen, eventueel met betere functionaliteit en gebruiksgemak.
In het slechtste scenario wordt een herbruikbare verpakking door de consument aanzien als een single-use-verpakking en gaat deze maar één cyclus mee. Er moet dus goed gecommuniceerd worden naar de consument dat het een herbruikbare verpakking is, zeker bij de introductie van een nieuwe verpakking.
3. Motivatie van de consument
Dit herbruikmodel vraag wat engagement en moeite van de consument. Hij moet zijn herbruikbare verpakkingen terug meenemen naar de winkel. Hij moet zijn bezoek aan de winkel dus ook inplannen en mag zijn verpakking niet vergeten.
Voor sommigen is het een barrière om met lege potjes de winkel binnen te stappen en te hervullen.
Indien de prijs van de hervulling niet significant verschilt met de single-use verpakking, wordt de consument niet aangemoedigd om te hervullen.
4. Makkelijk hervullen
Het hervullen kan een uitdaging zijn die de consument ontziet. De verpakking sluit minder goed af dan een nieuwe aankoop. Er kan gemorst worden bij het hervullen en de hervulbare verpakking en hervulstation kunnen na enige tijd vies en minder hygiënisch worden.
5. Plaats in de winkel
Het aanbieden van bulkverpakkingen van een bepaald product neemt plaats in de winkel. Aangezien het product ook meestal in single-use-verpakking wordt aangeboden, wordt dus meer plaats in de winkel ingenomen. Die plaats is er niet altijd en is duur. Het is onmogelijk om alle producten volgens dit model aan te bieden.
6. Verkeerd gebruik
Het is mogelijk dat een hervulbare verpakking met een verkeerd product hervuld wordt. In dit geval is alle informatie die op de herbruikbare verpakking vermeld staat verkeerd. Indien dit gaat over een merk, smaak of geur is dat misschien niet zo erg. Maar als een schoonmaakproduct als shampoo gebruikt wordt, is dit wel een groot probleem.
Dit probleem kan opgelost worden door het gebruik van sensoren.
7. Marketing en branding.
Bij de keuze voor standaardverpakkingen kan het merk kan zich minder diversifiëren door het uitzicht en vorm van de verpakking en er is weinig tot geen ruimte voor point-of-sale materiaal. Dat speelt in het nadeel van branding, wat voor sommige merken heel belangrijk is. We zien vaak dat navulstations producten bevatten die sowieso een aparte verkoopsstrategie hebben, zoals bio en gezondheid. Misschien zijn huismerken of witte producten een opportuniteit?
8. Houdbaarheid
Bij bulkverpakkingen kan het product niet op professionele wijze gesloten worden om lang te bewaren. De houdbaarheid verloopt dus al bij het hervullen, soms zelfs bij het vullen van de bulkverpakking. Sommige producten zijn dus minder lang houdbaar dan gesloten single-use-verpakkingen en navulverpakkingen. Dit is een van de redenen waarom er vooral producten die niet snel bederven in bulk worden aangeboden.
9. Opgepast met voedsel
Een hervulbare verpakking kan door de consument niet altijd in perfecte omstandigheden gereinigd, hervuld en hersloten worden zoals de producent dat kan. Dat wil zeggen dat er makkelijker vreemde stoffen in de verpakking kunnen komen of dat er residu in de verpakking bederft in de tijd tussen het ledigen en het hervullen. Bij droge voedingsmiddelen is het risico beperkt.
Welke producten komen in aanmerking?
Dit model is makkelijk toepasbaar voor koopwaren die in bulk kunnen aangeboden worden, zoals droge kleine producten. Fruit en groenten kunnen in netjes worden meegenomen. In de consumentenbevraging van Kantar (2021) en Citeo (2022) vinden consumenten vooral geschikt:
- pasta, rijst en granen
- schoonmaakproducten en zepen
- verzorgingsproducten
- wasproducten
- aardappelen, fruit en groenten
- brood
- eieren
- olie en azijn
Meer weten?
In voorbereiding voorbereiding van een ‘design thinking’-ontwerpstrategie hebben we een lijst opgesteld van maar liefst 30 voorwaarden waaraan een ‘on the go’-hervulbare verpakking getoetst wordt.
Gaan we er binnenkort mee aan de slag met jouw nieuwe herbruikbare verpakking?
Neem dan zeker eens contact op met iris.vanderborght@arteveldehs.be.
Bronnen
- Calis (2021), Ecodesign tips voor verpakkingen
- Citeo (2022), Guide réemploi des emballages ménagers
- Ellen MacArthur Foundation (2017), Reuse
- Peltier F. (2021), La révolution de l’emballage II
- Petra Kramer e.a. (2021), Kantar Public Rapport. Kansen om Nederlanders en Nederlandse supermarkten in beweging te krijgen om herbruikbare verpakkingen te gebruiken en introduceren
- Beelden : Ellen Mac Arthur Foundation en pexels-sarah-chai-7262994