"We focussen te veel op de witte man uit Silicon Valley"

In vergelijking met andere Oeso-landen slaagt Vlaanderen er niet in om vrouwelijke migranten van buiten de Europese Unie voldoende aan het werk te krijgen. Dat staat te lezen in De Standaard van 30 juni 2023, naar aanleiding van een nieuw Oeso-rapport. Daaruit blijkt onder meer dat veel vrouwelijke migranten die midden- of hoger geschoold zijn, “gevangen” komen te zitten in de gesubsidieerde dienstenchequesector. Ondernemerschap biedt een mogelijk alternatief en dus gingen onderzoekers van het expertisedomein Business en Management van Arteveldehogeschool na welke drempels onderneemsters met een migratieachtergrond ervaren bij de opstart en het runnen van hun eigen zaak in ons land.

“Voor ons kwalitatief onderzoek spraken we twee jaar lang met 31 onderneemsters van diverse afkomst en vijf ondersteunende organisaties”, zegt onderzoeker Sarah De Smet van Arteveldehogeschool. “We wilden in kaart brengen hoe vrouwen met een diverse achtergrond ondernemerschap ervaren in België en dan specifiek in relatie tot hun gender, migratieachtergrond en sociale situatie. Nog meer dan mannelijke migranten stuiten vrouwen die willen ondernemen op talloze hindernissen, van ondermaatse financiering door banken tot het gebrek aan begeleiding op maat en toegang tot business netwerken. Het beleid focust nog te veel op het clichébeeld van de witte man die zo lijkt weggeplukt uit Silicon Valley.”

Nochtans zijn er meerdere manieren waarop onderneemsters met een migratieachtergrond teruggeven aan de samenleving, zo blijkt. Ze zetten niet alleen een zaak op poten om inkomen te genereren, maar vaak ook om sociale impact te creëren, de connectie met hun roots te waarborgen en om diversiteit en inclusie hoger op de maatschappelijke agenda te krijgen. “Net omdat die vrouwen concrete impact zoeken, passen ze niet altijd in het stereotiepe, neoliberale beeld van de ondernemer”, zegt De Smet. “En daardoor missen ze kansen. Bovendien blijkt uit cijfers en dit onderzoek nog steeds dat zowel op de arbeidsmarkt als bij kredietverstrekkers en ondersteunende organisaties sprake is van een structureel gebrek aan begrip voor de barrières waar vrouwen tegenaan lopen.”

Oplossingen liggen niet voor de hand, ook omdat de gemeenschap van onderneemsters met een migratieachtergrond erg heterogeen is. “Zo voelen vrouwen van de tweede generatie zich vaak geen migrant omdat ze hier geboren zijn”, zegt De Smet. “Daarom willen ze niet altijd beroep doen op organisaties die vrouwen met diverse roots in de kijker zetten zoals #SheDidIT en Belgian Entreprenoires. Sterker nog: die vrouwen benoemen het door anderen ervaren racisme als 'iets wat in de hoofden speelt'. Anderen daarentegen willen net wel met hun roots naar buiten komen en daarvoor gezien worden, zeker in hun ondernemerschap. Sommige linken het kapitalisme expliciet aan kolonialisme, al spreken ze daarbij in eigen naam. Door zulke verschillen zijn er geen pasklare antwoorden voor hun respectieve situaties.”

Toch formuleert het onderzoeksrapport enkele concrete beleidsaanbevelingen. Zo moet het beeld van diversiteit breder, wat kan dankzij bijvoorbeeld verschillende rolmodellen. “Ook is er volgens de geïnterviewde onderneemsters nood aan businesscoaches met een migratieachtergrond die de context van vrouwelijke ondernemers beter begrijpen”, zegt De Smet. “Daarnaast zouden de onderneemsters gebaat zijn bij langlopende ondersteuning vanuit de overheid, waar die nu vooral gericht is op de korte termijn. Sowieso is vervolgonderzoek nodig naar onderneemsters met een migratieachtergrond, net omdat hun motieven en situaties zo divers zijn.”