Welzijnsbeleid in scholen: naar een wetenschappelijk onderbouwd instrumentarium

Hoe kan je als schoolleider of -bestuur werkstress bij je lerarenkorps beperken? Welke kaders zijn er voor de opmaak van een goed welzijnsbeleid dat inzet op psychosociaal welzijn? Welke instrumenten kunnen hierbij ondersteunen? Door op deze vragen te antwoorden, helpen we scholen om aan de slag te gaan met de uitstippeling van een beleid en om daarbij doelgericht instrumenten te gebruiken.

Onderzoeksthema: Samen leren en school ontwikkelen

Interessegebied: Onderwijs; HR en Leiderschap

Looptijd: 1/04/2021 - 28/02/2022

Financieringsvorm: Overheidsopdrachten

Onderwijs is stressgevoelige sector

Onderzoek toont aan dat leraren hun job vaak graag doen. Jammer genoeg toont onderzoek ook aan dat het onderwijs een erg stressgevoelige sector is. De cijfers over werkstressproblemen en symptomen van burn-out blijven toenemen. Deze blijken in Vlaanderen ook hoger te zijn dan bij collega’s uit andere landen. Het Vlaamse onderwijs wordt de laatste jaren ook onophoudelijk geconfronteerd met een lerarentekort en de uitstroom van jonge leraren.

Het is dus van cruciaal belang dat we in Vlaanderen inzetten op maatregelen om de aantrekkelijkheid van het lerarenberoep te verhogen en onderwijsprofessionals (leraren, schoolleiders, ondersteunend personeel, …) aan het werk te houden.

Nood aan ondersteuning bij opmaak welzijnsbeleid

Een goed en gericht welzijnsbeleid dat o.a. inzet op de psychosociale aspecten van het werk in scholen is noodzakelijk.

Schoolleiders en schoolbesturen hebben nood aan ondersteuning op zowel theoretisch als op instrumenteel of methodisch vlak om een welzijnsbeleid uit te stippelen én daadwerkelijk te gebruiken.

Gebruiksklaar en duurzaam instrumentarium voor welzijnsbeleid

Het hoofddoel van dit onderzoek was dan ook:

de inventarisatie van bestaande instrumenten;
de vertaling naar een gebruiksklaar en duurzaam instrumentarium voor het welzijnsbeleid in Vlaamse basisscholen en secundaire scholen, als onderdeel van strategisch personeelsbeleid.

Inzichten verzamelen over factoren die bijdragen tot stress en welbevinden en bestaande instrumenten in kaart brengen zien we als noodzakelijke bouwstenen voor dit hoofddoel en formuleren we dus als deelvragen.

Job demands-resources model

Om dit te realiseren, gebruiken we het Job Demands-Resources model. Dit is één van de meest gehanteerde modellen dat duidt welke factoren binnen de job stress en welbevinden van werknemers verklaren.

De insteek van dit model sluit ook aan bij de 5 A’s (Arbeidsorganisatie, -inhoud, -voorwaarden, -omstandigheden en -relaties) die in de welzijnswetgeving omschreven worden als factoren in de werkomgeving en de werksituatie die samenhangen met psychosociale risico’s.

Stappen onderzoeksproject

Welke job resources en job demands gerelateerd aan de 5 A’s kunnen geïdentificeerd worden in onderzoeksliteratuur met betrekking tot onderwijs?
Zoektocht naar instrumenten (binnen en buiten onderwijs) die inspelen op de geïdentificeerde demands en resources.
De resultaten van stap 1 en stap 2 met belangrijke stakeholders (bv.: vakbond, GO! En onderwijskoepels, schoolleiders) in twee rondes van focusgroepen bespreken.

Output

Een wetenschappelijk onderzoeksrapport
Een praktijkgerichte en wetenschappelijk onderbouwde inspiratiegids
Aanbevelingen voor stakeholders

Op de website van het Departement Onderwijs en Vorming is er meer info en de verschillende documenten te vinden.

Dit onderzoek wordt uitgevoerd in samenwerking met de onderzoeksgroep Bellon aan de Universiteit Gent (promotoren prof. dr. Melissa Tuytens en prof. dr. Geert Devos en onderzoeker Maxime Moens).