Clinical Leadership @ Nursing Homes

Rolmodellen in woonzorgcentra?

Werken in een WZC vergt gedreven en straffe zorgverleners met veel expertise! Sommige zorgverleners zijn daarin echt rolmodellen, zij maken in woonzorgcentra een wezenlijk verschil voor de bewoners en hun collega’s. We noemen ze ook wel ‘clinical leaders’. In ziekenhuizen is het concept 'clinical leadership' al goed gekend en sterk ingeburgerd, maar in de ouderenzorg, laat staan de woonzorgcentra (WZC) nog helemaal niet. Met dit onderzoek willen we daar verandering in brengen!

Clinical leaders zijn zorgverleners die met hun kennis en kunde hét verschil kunnen maken en dat tikkeltje meer kunnen verwezenlijken. Hoewel zij geen formeel mandaat hebben om leider te zijn, zijn sommige zorgverleners echt sleutelfiguren of rolmodellen. Ze voelen heel goed aan wat bewoners nodig hebben en reageren adequaat op moeilijke situaties. Ze kunnen anderen met hun gedrevenheid beïnvloeden, motiveren en inspireren. Ze zijn ‘clinical leaders’ die de kwaliteit van de zorg voor bewoners bevorderen en de werktevredenheid bij hun collega’s doen toenemen.

Definitie en kenmerken van een clinical leader

Door in gesprek te gaan met vele zorgverleners kwamen wij te weten hoe 'clinical leadership' herkend wordt in een WZC. We luisterden naar zorgverleners die vertellen over het team waarin ze werken en over hun collega’s. Het werd duidelijk dat zorgverleners – net zoals in ziekenhuizen – elkaar ook in die setting herkennen als clinical leaders. Door die verhalen te analyseren, definiëren wij clinical leaders als bevlogen zorgverleners die hun kennis en expertise vertalen in aandacht voor goede, persoonsgerichte zorg. Ze zijn verbonden met de visie van het WZC en het team, en zijn communicatief vaardig met alle betrokkenen. Deze zorgverleners zijn eveneens flexibel ingesteld, hebben verantwoordelijkheidszin en zijn bovenal heel mensgericht met een warm hart voor bewoners. 

De 8 eigenschappen van een clinical leader in een WZC stellen wij voor in een bloemmodel (zie onderstaande figuur). Een bloem, omdat zorgverleners kunnen groeien in hun rol als clinical leader. Ze bezitten een “kern” van mensgerichtheid en teamvaardigheid en hun bloemblaadjes illustreren hun andere eigenschappen. Omgevingsfactoren zoals professionele identiteit, werkomgeving, leiderschapsstijl van de leidinggevende en teamdynamiek doen clinical leaders al dan niet meer of minder groeien.

Een clinical leader bezit elke eigenschap. Soms bezit hij de ene eigenschap meer dan de andere, of is hij in de ene eigenschap sterker dan in de andere. Het is dus niet noodzakelijk dat een clinical leader in elke eigenschap even goed is. Maar doordat een clinical leader in één of meerdere eigenschappen excelleert, onderscheidt hij zich van andere zorgverleners. Omdat zorgverleners kunnen groeien in hun rol als clinical leader, worden de eigenschappen van een clinical leader in het model of clinical leadership in nursing homes voorgesteld als bloemblaadjes een bloem.

Impact van clinical leadership op de coronacrisis

De fysiek en emotioneel belastende werkomstandigheden tijdens de coronacrisis druisten in tegen hun mogelijkheden om goede, warme en persoonsgerichte zorg te kunnen blijven bieden. Dit weerhield hen om optimaal te functioneren waardoor ze een onzekerheid ervaarden en hun bevlogenheid dreigden te verliezen. Toch bleek dat deskundige, wendbare, teamgerichte en communicatief sterke zorgverleners erin slaagden om veerkrachtig om te gaan met de coronacrisis. Zorgverleners met veel  eigenschappen van clinical leadership scherpten het teamgevoel aan, streefden naar creatieve oplossingen en ervaarden ondanks de crisis een trots op wat ze konden verwezenlijken. Zorgverleners die daarentegen weinig CL-eigenschappen hadden, functioneerden moeizamer, toonden weinig wendbaarheid om met de coronacrisis om te gaan en hadden het moeilijk om te blijven streven naar kwaliteitsvolle, mensgerichte zorg.   

Clinical leaders slagen er in om de kwaliteit van de zorg in een WZC naar een hoger niveau te tillen. Hun aanwezigheid maakt een multidisciplinair team sterker. En ondanks het feit dat de coronacrisis de WZC onder druk zette, slaagden clinical leaders erin om de kwaliteitsvolle zorg zo veel als mogelijk te blijven garanderen. Inzetten op clinical leadership door bevlogen zorgverleners te ondersteunen lijkt cruciaal en veelbelovend in de ouderenzorg die volop in ontwikkeling is.