EarCovered at work

Bedrijven investeren in gehoorbescherming en toch wordt deze niet altijd (consequent) gedragen op de werkvloer. Dit heeft een negatieve impact op het individu (gehoorverlies, oorsuizen, hart- en vaatziekten, vermoeidheid), de onderneming (groter risico op ongevallen, stijgend absenteïsme, dalende productiviteit en werknemerstevredenheid) en de maatschappij (belasting gezondheidszorgsysteem).

Huidige sensibiliseringscampagnes, die voornamelijk inwerken het verbeteren van de kennis en attitude van de werknemer t.a.v. de gevolgen van lawaaiblootstelling en het gebruik van gehoorbescherming, blijken onvoldoende effectief en onderbouwd. Het dragen van gehoorbescherming is namelijk een gedrag dat (al dan niet) gesteld wordt en ondernemingen hebben inzicht nodig in alle beïnvloedende factoren die dit gedrag bepalen: gedragsdeterminanten zowel van het individu als omgevingsfactoren. Ondernemingen zijn ook op zoek naar methodieken om een duurzame gedragsverandering te verankeren. Daarom hebben ze nood aan een evidencebased en tijdsefficiënte interventie om het niet gebruiken van gehoorbescherming aan te pakken.

Tijdens vooronderzoek, projectmatig wetenschappelijk onderzoek (19–21) ontwikkelen we volgens het Intervention Mapping Protocol (IMP) een breed assessmentinstrument dat bedrijven in staat stelt om na te gaan welke van bovengenoemde determinanten het niet gebruiken van gehoorbescherming veroorzaken in hun onderneming.

Dit project bouwt hierop verder met als doel in cocreatie met 20 Vlaamse multisectorale kmo's/GO's, fabrikanten/verdelers van gehoorbescherming, externe diensten voor preventie (EDPBW's), … een onderbouwde tijdsefficiënte interventie te ontwikkelen vanuit de inzichten uit de gedragswetenschappen om de non-use van gehoorbescherming aan te pakken. Volgende onderzoeksvragen staan hierbij centraal:

• In welke mate wordt gehoorbescherming gedragen binnen de Vlaamse industrie?
• Welke gedragsdeterminanten staan in verband met het draaggedrag van gehoorbescherming?
• Hoe kunnen praktische handvaten aangereikt worden, zodat bedrijven in staat zijn om de interventie te implementeren in hun onderneming?
• Wat is de impact van de interventie op korte termijn van het draaggedrag en de beïnvloedende gedragsdeterminanten?

In cocreatie met 20 Vlaamse kmo's/go's (bouw-, hout-, staal-, voeding-, chemiesector, …) , fabrikanten/verdelers van gehoorbescherming, EDPBW's, … wordt het prototype van de interventie ontwikkeld. Dit gebeurt aan de hand van proeftuinen in elk deelnemend bedrijf. Er worden twee reeksen van proeftuinen georganiseerd: proeftuin 1 van januari tot mei 2022 (8 bedrijven) en proeftuin 2 van september 2022 tot januari 2023 (12 ondernemingen). Het verloop van de proeftuinen gaat al volgt:

• Stap 1: Eerst gaan we op een kwantitatieve wijze na wat de mogelijke redenen/gedragsdeterminanten zijn van (non-)use. Hiervoor hebben we in ons voorgaand onderzoek een vragenlijst ontworpen in de vorm van een assessmentinstrument (AI) om te peilen naar het (non-)use van gehoorbeschermingen binnen het bedrijf. Hierbij is zowel de input van de werknemers/ploegleiders die in lawaai werken als ook de input van de preventieadviseur/management van belang. De AI’s zijn ontstaan zowel vanuit de literatuur als vanuit de praktijk na focusgesprekken en interviews met werknemers en preventieadviseurs in tien bedrijven.
• Stap 2: Op basis van de resultaten van het AI zullen concrete doelen vooropgesteld worden om tot een gedragsverandering te komen.
• Stap 3: Op basis van de doelen, wordt een concrete aanpak met toepassingen geselecteerd.
• Er worden focusgroepen met werknemers en diepte-interviews georganiseerd met de preventieadviseurs om te peilen naar de mogelijkheden, behoeften en barrières bij de implementatie van deze drie stappen.

Daarnaast wordt een impactmeting uitgevoerd: enerzijds op een kwantitatieve wijze door het assessmentinstrument een tweede keer uit te rollen in de onderneming om de evolutie in het non-use, attitude en de intentie (veiligheidscultuur) m.b.t. het dragen van gehoorbescherming na te gaan. Ook de Quality of Worklife Questionnaire (NIOSH, 2000) wordt opnieuw afgenomen om de impact op de levenskwaliteit te objectiveren. Anderzijds evalueren we de ervaringen met de interventie op een kwalitatieve wijze door middel van een semigestructureerd interview met de preventieadviseur, fabrikanten/verdelers van gehoorbescherming en de EDPBWs.

Alle bevindingen doorheen het project worden tot slot meegenomen bij de ontwikkeling van de inspiratiegids van maart tot juni 2023. De inspiratiegids moet een leidraad vormen om bedrijven stapsgewijs te ondersteunen in de aanpak van het non-use en uiteindelijk een duurzame gedragsverandering te verankeren in hun onderneming.

Uitgebreide rapportering van de resultaten kan u hier terugvinden.

De inspiratiegids bundelt alle bevindingen uit het project en bevat een stappenplan om het non-use onderbouwd aan te pakken. 

• Stap 0: Beginsituatie
• Stap 1: Ga na hoeveel gehoorbescherming gedragen wordt en waarom wel of niet
• Stap 2: Stel doelen voorop
• Stap 3: Selecteer toepassingen om tot een duurzame verandering te komen
• Stap 4: Implementeer de toepassingen
• Stap 5: Veranker de toepassingen
• Stap: 6: Evalueer elke stap en werk bij
• Methodiek als voorbeeld voor een brede veiligheidscultuur

Dankzij dit co-creatief onderzoek met preventieadviseurs, fabrikanten/verdelers van gehoorbescherming en de EDPBWs kunnen andere bedrijven zich laten inspireren om met deze problematiek aan de slag te gaan. De inspiratiegids blijkt een gebruiksvriendelijk hulpmiddel om de het non-use van gehoorbescherming structureel aan te pakken. Een aanpak op maat blijkt echter essentieel. De doelgroep geeft ten slotte aan dat de methodiek ook bijdraagt tot het creëren van een brede veiligheidscultuur: het motiveren en verankeren van ander veiligheidsgedrag (bvb. dragen van helm, veiligheidsbril, etc.) in de onderneming.

Vraag onderzoek op maat aan

We helpen je graag met het formuleren van je onderzoeksvraag- en aanpak.