Conservatie is begrijpen dat een hoeveelheid niet afhangt van de schikking en de plaats die het inneemt in de ruimte.
Of nog:
Conservatie is inzien dat een hoeveelheid onveranderd blijft zolang er niets wordt bijgevoegd of weggenomen, wat men er verder ook aan verandert.
Piaget onderzocht de groei naar conservatie. Het meest gekende proefje is die met de glazen (conservatie van inhoud – leerplandoel MR3). In dit deel gaat het om conservatie van hoeveelheid (aantal). Over de andere soorten conservatie kan je meer lezen in het onderdeel rond meten.
In het filmpje hierboven zie je vanaf 1:33 het typische proefje rond conservatie van hoeveelheid. Test gerust uit met je kleuters.
Het meisje heeft duidelijk hoeveelheidsbegrip (er liggen 5 munten) en heeft door dat rijen met dezelfde hoeveelheid munten evenveel munten hebben, maar laat zich misleiden door de plaats die de rij inneemt (langer = meer).
Vanaf 2:40 merk je dat datzelfde meisje duidelijk een strategie hanteert om te weten of de koekjes eerlijk verdeeld werden (tellen en het aantal vergelijken), maar de strategie toont nog duidelijk tekorten.
Janssens (2006) beschrijft met voorbeelden de evolutie in conservatie. Belangrijk om weten is dat kinderen voor vijf jaar nog geen conservatie hebben. Pas rond 6 à 7 jaar laat de kleuter zich niet meer afleiden en is het conservatiebegrip volledig verworven. Volgens Janssens is het denken bij kleuters nog niet operationeel en zijn ze niet in staat om mentaal te handelen. Pas bij latere leeftijd, wanneer kinderen meer ervaringen met hoeveelheden hebben opgedaan, kunnen ze in gedachten de handeling (wijder leggen van de munten) ongedaan maken.
Omdat het denken van kinderen moet ontwikkelen, kunnen we niks ‘forceren’ op vlak van conservatiebegrip. Bied vooral veel mogelijkheden aan tot experimenteren met aantallen (bij gezelschapsspelletjes, in de ontdekbak, in de winkelhoek, …). Ook schatten en controleren kan bij vijfjarigen de denkontwikkeling stimuleren.
Milo en Sienna (5 jaar) zetten 20 vrachtwagens op een rij. Daarnaast zetten ze 20 auto’s op een rij. Ze beseffen dat er evenveel vrachtwagens als auto’s zijn, maar dat de rij van de vrachtwagens langer is omdat de vrachtwagens langer zijn.
Als een kind twee koekjes wilt, maar de moeder heeft er maar 1. Hierdoor deelt ze het in twee en lacht het kind tevreden. Is dit dan ook conservatie?
Het zou kunnen dat het kind nog steeds geen conservatiebegrip verworven heeft, maar dat is niet in te schatten in die situatie.
Wat hier vooral opvalt, is dat ze de telstrategie gebruikt om tot een conclusie te komen. Twee en twee is hetzelfde, dus evenveel.
Het gaat hier evenwel niet om het aantal koekjes maar om de oppervlakte/ het gewicht van de koekjes. Ze gebruikt dus eerder de verkeerde strategie (ze had beter de twee helften gelegd op de koekjes van de volwassene om te zien dat ze eigenlijk maar de helft heeft gekregen).